فرسودگی شغلی برای بسیاری از افراد شاغل بعد از 10 سال کار معمولا به وجود می‌آید. زندگی کردن در شهرهای بزرگ، باعث ایجاد مشغله‌های فکری گوناگون و کمبود وقت برای رسیدگی به امورات شخصی می‌شود. هر کار و شغلی استرس و فشارهای مرتبط با خود را دارد که می‌تواند به مرور باعث ایجاد فرسودگی‌شغلی شود. نشانه‌های فرسودگی شغلی معمولا گوشه‌گیری و سرخوردگی است. کسانی که دچار فرسودگی شغلی می‌شوند، برای فرار از محیط کار یا کم کاری بهانه‌های مختلف می‌تراشند و یا دچار افت کیفیت کار یا درآمد می‌شوند. در صورتی که در چنین وضعیتی قرار گرفته‌اید، برای تغییر شرایط حتما از مشاوره شغلی استفاده نمایید.

منبع : فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی چیست؟

استرس‌ها و فشارهای کاری به مرور باعث ایجاد فرسودگی‌شغلی می‌شود. کسی که به دلیل استرس‌های ناشی از کار دچار کار زدگی، بی حالی، سستی، بی‌تفاوتی نسبت به محل کار شده است و به قولی کار کردن او را از پا در آورده، دچار فرسودگی‌شغلی می‌باشد.

فرسودگی شغلی، در واقع پاسخی است که فرد به عوامل فشار و استرس‌زا در محیط کار می دهد. این اختلال در نتیجه طولانی شدن بازه زمانی فشارهای کار ایجاد می‌شود.

کسانی که شاغل هستند، برای جلوگیری از فرسودگی شغلی، بهتر است اگر از شغل خود راضی نیستند، نسبت به تغییر شغل و شرایط زندگی خود اقدام کنند. برای یافتن شغل مناسب خود بهتر است با تست های استعدادیابی شغلی انجام دهید.

چه کسانی در معرض فرسودگی شغلی قرار دارند؟

برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض فرسودگی‌شغلی هستند که عبارتند از؛

• کسانی که توانایی برقراری تعادل میان کار و زندگی را ندارند.
• کسانی که دارای شغل مهمی هستند و کار آن‌ها با جان و زندگی انسان‌ها سرو کار دارد.
• دسته‌ای از افراد که در یک مجموعه، بار اصلی کار بر روی دوش آن‌ها است.
• کسانی که هر روز باید یک کار تکراری و یکنواختی را انجام دهند.
• و …

البته باید اشاره کنیم که علاوه بر موارد بالا افرادی که کمال طلب و اهل رقابت و پیشرفت هستند نیز در معرض فرسودگی‌شغلی قرار دارند. این دسته از افراد به دلیل داشتن اهداف بسیار ایده آلانه سعی می‌کنند با سخت گیری تمام و بدون گله زمان زیادی را کار کنند.

عوامل ایجاد فرسودگی شغلی

مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل ایجاد فرسودگی، داشتن استرس مداوم در محیط کار است. معمولا این نوع استرس ناشی از حس مسئولیت‌پذیری و یا ترس از پیامدهای عدم اجرای درست کار ایجاد می‌شود. برای آنکه بتوانید راهکاری برای مقابله با این نوع استرس پیدا کنید، ابتدا بهتر است با عوامل ایجاد کننده آن که در ادامه آورده‌ایم، آشنا شوید.

• آشنا نبودن با اهداف سازمان محل کار
• سخت و منعطف نبودن قوانین محل کار
• سخت‌گیری مدیران در محل کار و سازمان‌های اداری
• عدم توجه مدیران به کارگران و افراد رده پایین
• مبهم بودن نقش فرد در محیط کار
• نارضایتی فرد از شغل انتخابی
• نبود شرایط برای پیشرفت کاری
• داشتن مسئولیت زیاد برای انجام چندین کار
• نبود نظام ارزیابی عملکرد شغلی مناسب
• جایگزینی رابطه به جای ضابطه برای پیشرفت و ارتقای شغلی
• نبود همخوانی بین حقوق و کار فرد
• محیط شغلی دلگیر و سرد
• و …

مراحل فرسودگی شغلی

فرسودگی‌شغلی اختلالی است که ممکن است در هر سنی به وجود آید، اما به مرور و به تدریج در هر کس ایجاد می‌شود. بروز این اختلال دارای مراحل مختلفی است که در ادامه توضیحی پیرامون آن ها ارائه کرده ایم:

مرحله اول : ماه عسل

فرد پس از پیدا کردن یک شغل جدید، با شور و شوق و در واقع سرشار از احساسات سرخوشی و شادمانی کار خود را آغاز می‌کند.

در این مرحله از کار همه چیز خوب است و خوب پیش می‌رود اما اگر پس از گذشت مدتی، انتظارات فرد از شغلی که انتخاب کرده به خوبی پیش نرود، شور و شوق او کم کم از بین می‌رود.

از بین رفتن شور و شوق و هیجان برای انجام کارهای مربوط به شغل باعث می‌شود که فرد انرژی جسمی و روانی کمی برای انجام کار داشته باشد.

مرحله دوم : کم آوردن و نداشتن انرژی کافی

مرحله دوم از فرسودگی‌شغلی، کم آوردن است. در این مرحله فرد احساس می‌کند انرژی کافی برای انجام شغلش را ندارد. اغلب افراد شاغل در این مرحله از فرسودگی‌شغلی، برای جبران انرژی خود خواب و سیگار را جایگزین می‌کنند.

مرحله سوم : آغاز نشانه ها

در مرحله سوم، نشانه‌های فرسودگی شغلی در فرد ایجاد می‌شود. نشانه‌های جسمی و روانی فرسودگی شغلی در یک فرد شامل موارد زیر است:

• اضطراب
• افسردگی
• خشم زیاد
• سردرد
• خستگی مزمن
• ترش کردن
• درد معده
• و …

مرحله چهارم : بن بست 

در مرحله آخر به عبارتی فرد به بن بست می‌رسد. کسی که دارای فرسودگی شغلی است، در این مرحله پتانسیل درگیر شدن با مدیران و یا همکاران خود را دارد.  قرارگیری در این مرحله از فرسودگی‌شغلی، حتی می‌تواند موجب شود فرد کار خود را نیز از دست بدهد.

علائم و نشانه های فرسودگی شغلی

همانطور که اشاره کردیم فرسودگی‌شغلی دارای نشانه هایی است. این نشانه‌ها در زمینه‌های مختلف بروز کرده و در نهایت بر روی عملکرد شغلی و روابط فرد در زندگی‌اش تاثیر می‌گذارد. به مهم‌ترین نشانه‌های فرسودگی شغلی در ادامه اشاره کرده‌ایم:

• نشانه‌های هیجانی : افسردگی، احساس درماندگی، بی علاقگی نسبت به شغل، احساس بی تفاوتی یا بیزاری، احساس دوری و غریبگی با دیگران، بدبینی و بی‌اعتمادی نسب به همکاران و …
• علائم رفتاری : پرخاشگری، کناره‌گیری از دیگران، مشکل و درگیری با همکاران و خانواده، کاهش توانایی در انجام کار و …
• نشانه های جسمی : احساس خستگی، دردهای عضلانی، سردرد، مشکلات خواب، مشکلات گوارشی، سرماخوردگی‌ های مکرر و …
• نشانه های سازمانی: مشکل داشتن با ارباب رجوع، افزایش قانون شکنی‌‌های سازمان، بیشتر شدن غیبت‌‌های فرد، افزایش حوادث در حین کار و …

نادیده گرفتن نشانه های فرسودگی‌شغلی می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط شود. توصیه می‌شود اگر دارای نشانه های فوق هستید از روانشناس کمک بگیرید.

راه های مقابله با فرسودگی شغلی

بهبود فرسودگی شغلی مانند یک بیماری نیست که پس از تشخیص به سرعت بهبود یابد. فرد باید به مرور تغییراتی را در خود ایجاد کند تا بتواند نشانه‌های این اختلال را از بین ببرد. استفاده از راهکارهای زیر برای مقابله با فرسودگی شغلی موثر است:

• تغییر دادن شغل و یا کار کردن در محیط کاری بهتر
• کم کردن استرس و اضطراب مربوط به کار
• آموزش مهارت‌های لازم برای انجام دادن بهتر کار و مدیریت زمان
• تغییر افکار و نگرش فرد نسبت به شغل
• پرهیز از انجام کارهای خارج از توان
• تعیین هدف متناسب با توانایی‌های فرد
• داشتن رابطه دوستانه با همکار و حتی مدیر
• استراحت‌های کوتاه میان کار
• استفاده از مرخصی‌های مجاز و اختصاص زمان‌هایی برای تفریح و استراحت
• انجام ندادن اضافه کاری و کار کردن در شب
• عدم استفاده از سیگار و مواد مخدر

در صورتی که از راهکارهای گفته شده استفاده کرده‌اید، اما به نتیجه نرسیده‌اید؛ توصیه می‌شود با مشاور روانشناس برای فعالیت در زمینه کسب و کار مناسب صحبت کنید. در صورتی که تصمیم به تغییر شغل‌‌تان گرفته‌اید، حتما مقاله انتخاب شغل مناسب را بخوانید.

درمان فرسودگی شغلی

کسانی که در مرحله مزمن فرسودگی شغلی قرار دارند باید به روانشناس مراجعه کنند. متخصص برای درمان فرسودگی شغلی، متناسب با شرایط فرد از روش‌های مختلف درمانی استفاده می‌کند که در ادامه به آن اشاره کرده‌ایم:

• روان درمانی: روان درمانی توسط روانشناس در واقع به این منظور انجام می‌شود که نگرش و زاویه دید فرد نسبت به شغل و زندگی‌اش تغییر پیدا کند. با روان درمانی فرد توانایی برخورد با عوامل استرس زا و کنترل آن را بدست می‌آورد.
• ماساژ درمانی : ماساژ از بهترین راه‌های غلبه بر استرس و خستگی است. ماساژ درمانی با افزایش جریان خون در بدن، در نهایت باعث دفع سموم و کم شدن خستگی جسم و روان می‌گردد.
• دارو درمانی : در مواردی که فرسودگی شغلی به دلیل موارد عصبی و روانی ایجاد شده باشد، روانشناس جهت تجویز دارو او را ارجاع خواهد داد.

سخن آخر

فرسودگی شغلی در میان بیشتر افراد شاغل به ویژه کارمندان دیده می شود، اما تعداد کمی از افراد نشانه های آن را جدی می گیرند و به فکر درمان هستند و بسیاری یا شرایط کار را تحمل می کنند و یا شغل خود را تغییر می دهند.

با آگاهی از نشانه های فرسودگی شغلی می‌توان به موقع نسبت به برطرف کردن آن اقدام کرد. ممکن است در بسیاری از موارد تشخیص نشانه های فرسودگی‌شغلی سخت باشد. بهتر است برای شناسایی فرسودگی شغلی و درمان آن از یک روانشناس کمک بگیرید.

برای دریافت مشاوره در زمینه فرسودگی شغلی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.